Τα προβλήματα του χωριού μας σήμερα
Όλα σχεδόν τα προβλήματα της καθημερινής ζωής που απασχολούν μια τοπική κοινωνία αποτελούν πλέον πρωτίστως, αν όχι αποκλειστικώς, αρμοδιότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή σχετικών με το εκάστοτε θέμα περιφερειακών φορέων. Αν και η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν είναι ανεξάρτητη από το κεντρικό κράτος, ακόμα και όταν η εμπλοκή του τελευταίου κρίνεται αναπόφευκτη ή απαραίτητη (π.χ. λήψη αποφάσεων, χρήση θεσμικού πλαισίου ή χρηματοδοτικού μηχανισμού), η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν μπορεί να παρακαμφθεί.
Μια ουσιαστική προϋπόθεση ώστε να μπορέσουν οι αποκεντρωμένες δομές να παρέμβουν αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση και διευθέτηση προβλημάτων και εκκρεμοτήτων είναι να έχουν σαφή εικόνα για το τι απασχολεί ουσιαστικά μια τοπική κοινωνία. Προς τον σκοπό της ειδικής (των αρμοδίων) και της γενικής (του κοινού) ενημέρωσης μπορούν να συντρέξουν – πάντοτε επικουρικά και ασφαλώς σε στενή συνεργασία με τους ήδη εκλεγμένους εκπροσώπους των Τοπικών Κοινοτήτων – και οι τοπικοί Πολιτιστικοί Σύλλογοι. Ο πολιτισμός δεν είναι άλλωστε ανεξάρτητος από την καθημερινότητα ούτε άσχετος με την ποιότητα ζωής.
Οι Πολιτιστικοί μας Σύλλογοι Άρτας και Αθήνας, ενόψει των επικείμενων εκλογών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, θεώρησαν χρήσιμο να παρουσιάσουν και από τη σκοπιά τους μια εικόνα εκείνων των ανοιχτών θεμάτων της ζωής στο χωριό μας η δραστικότερη αντιμετώπιση των οποίων θα συνέβαλλε στη βελτίωση της καθημερινής ζωής για τους μόνιμους κατοίκους αλλά και στην αναβάθμιση του πολιτιστικού στίγματος του χωριού μας. Είναι αυτονόητο ότι οι παρούσες προτάσεις υποβάλλονται καλοπροαίρετα και δε συνιστούν προσπάθεια υπόδειξης ή άσκησης οποιασδήποτε κριτικής.
Το παρακάτω υπόμνημα επιδίδεται σε καθένα από τους υποψήφιους Δημάρχους του Δήμου μας και τους υποψήφιους του χωριού μας στις επικείμενες εκλογές, τόσο για την Τοπική Κοινότητα όσο και για το Δημοτικό Συμβούλιο, ώστε να ακουσθεί εγκαίρως και η φωνή των πολιτιστικών φορέων των Κυψελιωτών αναφορικά με τα επείγοντα θέματα του χωριού μας.
Ευελπιστούμε ότι η δημοτική αρχή που θα αναδειχθεί από τις εκλογές θα στραφεί σε ενεργότερη αντιμετώπιση των προς επίλυση προβλημάτων του χωριού μας, το οποίο συμβάλλει ουσιαστικά στη δημοτική ζωή και πρωτοστατεί αθόρυβα στη διαμόρφωση του προσώπου του Δήμου μας, χωρίς να εισπράττει πάντοτε και την αναλογούσα προσοχή του.
Αν ο θεσμός της διαβούλευσης αποτελεί εν τω μεταξύ μια δημόσια πρακτική και ένα κοινωνικό κεκτημένο, τότε η παρούσα δημοσίευση στο περιοδικό μας μαζί με την κοινοποίηση στους αρμόδιους πληροί και τις ανάγκες μιας ευρύτερης ενημέρωσης και ενός διαλόγου γύρω από τα εκτιθέμενα ζητήματα.
Το ενδεχόμενο να δρομολογήθηκε ήδη με κάποιον τρόπο η επίλυση κάποιων θεμάτων από τα εδώ αναφερόμενα δεν ακυρώνει το πάγιο αίτημα της κοινότητας των συγχωριανών μας για την ουσιαστική και αποτελεσματική αντιμετώπισή τους.
Είναι, τέλος, αυτονόητο ότι για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που στη συνέχεια εκτίθενται πρέπει και εμείς, ως κάτοικοι του χωριού μας, να αναλάβουμε δράση. Οι τοπικές κοινωνίες παλιότερα βοηθούσαν πρώτες και καλύτερες οι ίδιες τον εαυτό τους. Δεν τα περίμεναν όλα από τους άλλους. Μπορεί αυτό στις σύνθετες συνθήκες του σήμερα να μην αρκεί, αποτελεί όμως και ηθικό χρέος του καθενός μας απέναντι στον τόπο μας.
Α. Προβλήματα καθημερινού βίου
1. Το υδραγωγείο αποτελούσε για χρόνια το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα με πολλές αρνητικές συνέπειες για τη ζωή των κατοίκων του χωριού. Τελευταία επιδείχτηκε εκ μέρους του Υπουργείου Εσωτερικών και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ενεργός μέριμνα και το θέμα αντιμετωπίστηκε με θετική διάθεση. Εγκρίθηκε ποσό, σημαντικά έργα εκτελέστηκαν ήδη (υδρομάστευση, αλλαγή κάποιων σωληνώσεων, διαχωρισμός σε 4 επιμέρους δίκτυα, καθαρισμός δεξαμενών…), το έργο, όμως, δεν έχει ολοκληρωθεί (παρακαμπτήριες παροχές) και κρίνεται επιβεβλημένη η συνέχιση των εργασιών.
Παρά τις επιχειρηθείσες παρεμβάσεις, το φαινόμενο της έλλειψης νερού και των διακοπών στην παροχή του είναι ακόμη υπαρκτό σε τμήματα του χωριού μας. Η αποτελεσματικότητα των εργασιών που πραγματοποιήθηκαν θα κριθεί κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και τότε θα διαπιστωθεί αν απαιτούνται περαιτέρω εργασίες. Απαραίτητη προϋπόθεση για την αντιμετώπιση του προβλήματος αποτελεί και η συνειδητοποίηση εκ μέρους του καθενός μας ότι η αλόγιστη σπατάλη του νερού (πότισμα κήπων κ.λπ.), στερεί από συγχωριανούς μας το πόσιμο και ζωτικό αγαθό. Ο κατάλληλος συντονισμός όλων των εμπλεκόμενων φορέων, χάριν της αντιμετώπισης των προβλημάτων του υδραγωγείου μας, κρίνεται απολύτως απαραίτητος.
Όπως επισημάνθηκε ήδη στο περιοδικό μας «για Χώσεψη καλά πάμε!», τεύχος 20, Αύγουστος 2018, κατά τη δεκαετία του ’80 εξαφανίστηκαν πλήρως οι εξωτερικές κοινοτικές βρύσες που ήταν τοποθετημένες σε διάφορα σημεία του χωριού μας κατά μήκος του κεντρικού αγωγού, με συνέπεια πεζοπόροι ή και ζώα να μην μπορούν να ξεδιψάσουν λιγάκι καθ’ οδόν, αν χρειαστεί. Ίσως η Τοπική Κοινότητά μας ή ο Δήμος θα μπορούσαν να τοποθετήσουν ξανά σε κομβικά σημεία του χωριού μας βρύσες, οι οποίες μάλιστα ως κατασκευές θα αποτυπώνουν τεχνολογικά και αισθητικά την εποχή μας.
2. Ένα θέμα ιδιαίτερης σημασίας για την υγεία και την αισθητική του χωριού μας αποτελεί η συγκέντρωση των σκουπιδιών στην κάτω πλατεία του. Τα σκουπίδια, σε απόσταση… αναπνοής από το κεντρικότερο σημείο του χωριού, υποδέχονται αυτά πρώτα κάθε επισκέπτη του, παρέχοντας μια εικόνα πλήρως αποκαρδιωτική. Το πρόβλημα επιτείνεται ιδιαίτερα κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Παρά τα έργα που έγιναν τελευταία, για να περικλειστούν οι κάδοι, το θέμα δεν αντιμετωπίστηκε ριζικά. Τα σκουπίδια παραμένουν στην πλατεία και στο ίδιο επίπεδο μ’ αυτήν, με αποτέλεσμα τη διάχυση του κινδύνου για την υγεία και της δυσοσμίας στον περιβάλλοντα χώρο και την αισθητική επιβάρυνσή του. Το κλείσιμο της εγκατάστασης – ίσως με συρόμενες πόρτες – στο εμπρόσθιο μέρος και η κατάλληλη στέγασή της θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια λύση. Το κατέβασμα, πάντως, των κάδων σε χαμηλότερο χώρο κάτω από την πλατεία με εύκολη – λοξή – πρόσβαση, πιθανώς από το νοτιοδυτικό άκρο της, για καταστηματάρχες, λοιπούς κατοίκους και απορριμματοφόρα ή η εύρεση άλλου χώρου εκτός της πλατείας και κοντά σ’ αυτήν αποτελούν, κατά τη γνώμη μας, τις καλύτερες λύσεις.
3. Η μεγέθυνση των Δήμων, προϊόν της συνένωσης αρχικά μικρότερων αυτοδιοικητικών σχημάτων, είχε αρνητικές συνέπειες σε σειρά δραστηριοτήτων τους. Δεν είναι εύκολο π.χ. για την αρμόδια υπηρεσία ενός Δήμου να μαζέψει έγκαιρα τα σκουπίδια από όλα τα χωριά που τον απαρτίζουν, ιδιαίτερα σε περιόδους με μεγάλη παραγωγή απορριμματών. Θεωρούμε ότι η αποκομιδή των σκουπιδιών κατά τους καλοκαιρινούς ιδιαίτερα μήνες στο χωριό μας δε γίνεται με την επιβεβλημένη συχνότητα. Σχετικά με το θέμα αυτό θα ήταν καλό ο Δήμος μας να πρωτοπορήσει, υιοθετώντας προγράμματα ανακύκλωσης των σκουπιδιών αντί της ταφής τους που αργά ή γρήγορα για λόγους οικολογικούς θα εγκαταλειφθεί. Θεωρούμε ότι ο τομέας αυτός προσφέρεται για ένταξη σε ευρωπαϊκά προγράμματα.
4. Ο νυχτερινός φωτισμός είναι απαραίτητος, γιατί παρέχει ασφαλή μετακίνηση κατά τη νύχτα και αίσθημα ψυχολογικής ασφάλειας στους κατοίκους. Όμως, στο χωριό μας, τόσο κατά μήκος του κεντρικού δρόμου όσο και ανά τις γειτονιές του, είναι ανεπαρκής. Κάποιοι φανοστάτες, που στο παρελθόν είχαν τοποθετηθεί σε κεντρικά σημεία του χωριού, ξηλώθηκαν ξαφνικά και μέχρι πρότινος βρίσκονταν πεταμένοι σε γωνιακό σημείο της κάτω πλατείας. Πληροφορηθήκαμε ότι δρομολογήθηκε η αντιμετώπιση του προβλήματος σε τμήμα του κεντρικού δρόμου. Αναμένουμε την υλοποίηση και την επέκταση του φωτισμού και σε άλλα τμήματα του χωριού.
5. Ιδιαίτερης σημασίας για το χωριό θεωρείται η ολοκλήρωση της κατασκευής και η ασφαλτόστρωση του δρόμου από το Διάσελο προς το εκκλησάκι του Πατροκοσμά στους πρόποδες του βουνού. Ο δρόμος αυτός αποτελεί τμήμα της οδικής αρτηρίας που θα συνδέσει παραβούνια τα χωριά των Κεντρικών Τζουμέρκων μεταξύ τους και με τα Δυτικά Τζουμέρκα. Υπήρξε η πλέον υπεύθυνη διαβεβαίωση ότι το έργο αυτό έχει ενταχθεί στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Επιπλέον, θεωρούμε απαραίτητη την εξασφάλιση της βατότητας – ει δυνατόν με ασφαλτόστρωση – του άλλου δρόμου προς τον Πατροκοσμά από τα Αμπέλια και τον Άγιο Μάρκο. Πληροφορηθήκαμε ότι υπογράφηκε εντελώς πρόσφατα από τον αρμόδιο υπουργό η σχετική απόφαση εκτέλεσης και για τα δύο έργα. Ευελπιστούμε στην υλοποίησή της.
6. Η σύνδεση του χωριού μας αλλά και μεγάλου αριθμού άλλων χωριών της περιοχής με την πόλη της Άρτας μέσω της Γέφυρας Τζαρή είναι η συντομότερη. Ένα τμήμα του οδικού αυτού δικτύου από τη διασταύρωση του δρόμου Ράμιας – Καλλονής προς το χωριό Κούνιες παραμένει κακής ποιότητας χωματόδρομος, η ασφαλτόστρωση του οποίου και, επομένως, η ολοκλήρωσή του, κρίνεται ως απολύτως αναγκαία.
7. Η πρόσβαση προς τα χωριά του Ξηροβουνίου, τη Ροδαυγή και τα Τζουμερκοχώρια από την Ιονία Οδό γίνεται μέσω της σχετικής εξόδου στο χωριό Αμμότοπος. Οι κάτοικοι των ενδιαφερόμενων χωριών θεωρούμε επιβεβλημένη τη διαπλάτυνση – ευθειοποίηση της οδού πρόσβασης, γεγονός που, με πιθανή παράκαμψη του Αμμότοπου, θα βελτίωνε την ταχύτητα και την ασφάλεια της οδικής σύνδεσης με τα χωριά μας.
8. Το πάγιο αίτημα του χωριού μας, κατά τα τελευταία χρόνια, για τοποθέτηση στρατιωτικού γιατρού στο νεότευκτο και κατάλληλα εξοπλισμένο ιατρείο του ικανοποιήθηκε πρόσφατα. Θεωρούμε απολύτως απαραίτητο η νέα δημοτική αρχή να κινηθεί στη γραμμή της παλιάς και να επιμείνει στη διεκδίκηση μόνιμου χαρακτήρα γι’ αυτή την τοποθέτηση από τους συναρμόδιους φορείς.
9. Η θέση του νεκροταφείου της Κυψέλης είναι από τις ειδυλλιακότερες και αποτυπώνει και χωροταξικά το νόημα και τον σκοπό του. Αν και η φροντίδα των μνημείων στο νεκροταφείο αποτελεί ηθικό χρέος των ζώντων προς τους τεθνεώτες, η περιποίηση του ιδιαίτερου αυτού χώρου και του περιβάλλοντός του θεωρούμε ότι μπορεί να αποτελεί μέριμνα των αρμόδιων υπηρεσιών του Δήμου που διαθέτουν τον απαραίτητο εξοπλισμό. Ένας καλός καθαρισμός τουλάχιστον στις αρχές του καλοκαιριού καθιστά τη λειτουργία αυτού του ιερού χώρου πολλαπλώς ασφαλέστερη και φανερώνει και τη συλλογικότερη φροντίδα και τον σεβασμό μας γι’ αυτόν. Το νεκροταφείο της Καλλονής, πέραν του καθαρισμού, έχει ανάγκη επέκτασης.
10. Οι κάτοικοι των σύγχρονων αστικών κέντρων αλλά και πολλοί από τους κατοίκους της υπαίθρου αποζητούν όλο και συχνότερα την καταφυγή σε φυσικές δραστηριότητες και στις δωρεές της φύσης. Ο χώρος του βουνού είναι συνώνυμος της πεζοπορίας. Οι υποδομές για τη δραστηριότητα αυτή αποτελούν πόλο έλξης για επισκέπτες και αυτονόητη υπηρεσία στη διάθεση των ντόπιων κατοίκων. Ένα ορεινό χωριό στη σημερινή Ελλάδα που σέβεται τον εαυτό του δεν μπορεί να μη διαθέτει δίκτυο μονοπατιών και περιηγητικών διαδρομών. Κάποια απ’ αυτά θα μπορούσαν να διέρχονται από παλιές πηγές – φυσικές βρύσες του χωριού μας που για χρόνια πρόσφεραν νερό σε κατοίκους του και μ’ αυτόν τον τρόπο θα αναδειχθούν κι αυτές, π.χ. Πινακάτος, Μπιντέρα, Βρωμόβρυση, Κρύα Βρύση, Ρακόβρυση, Αλεπότρυπα, της Μεράντζας κ.λπ. Η διάνοιξη, συντήρηση και σήμανση ενός τέτοιου ασφαλούς δικτύου, ιδιαίτερα σ’ ένα σύνθετο και πυκνόφυτο ανάγλυφο, δεν μπορεί να αποτελέσει έργο αυθόρμητων πρωτοβουλιών. Χρειάζεται σχεδιασμό και τεχνική υποστήριξη. Θα αποζημιώσει, όμως, πολλαπλά μια δημοτική αρχή που θα επενδύσει σ’ αυτό. Θα μπορούσαν προς τον σκοπό αυτό να αναζητηθούν χρηματοδοτικά κονδύλια από αρμόδια ευρωπαϊκά προγράμματα. Αυτό που ζηλεύουμε σε άλλους πανέμορφους ορεινούς τόπους της πατρίδας μας μπορούμε να το καμαρώσουμε και να το αξιοποιήσουμε και στο δικό μας χωριό.
11. Ταξιδιώτες που διασχίζουν τα όμορφα μέρη μας αλλά και λάτρεις της πεζοπορίας και της αναψυχής γενικότερα δε βρίσκουν στην περιοχή του χωριού μας ούτε κατά μήκος του κεντρικού δρόμου ούτε σε πανέμορφες θέσεις του, παγκάκια ή κάποιο κιόσκι για μια στάση ανάπαυσης και αναψυχής. Η αξιέπαινη προσωπική πρωτοβουλία συγχωριανού μας και η απήχησή της δείχνει την ανάγκη για δημιουργία τέτοιων σημείων. Θέσεις, όπως το Διάσελο, ο Άγιος Παντελεήμονας, ο Προφήτης Ηλίας – κάτω από το μοναδικό τεράστιο πουρνάρι, που από μόνο του αποτελεί φυσικό σημείο αναφοράς – το ρέμα, το Μοναστήρι, το Σέλωμα, το Καστρί και άλλες, προσφέρονται κατά τρόπο μοναδικό για φιλοξενία τέτοιων σημείων αναψυχής.
12. Μια παιδική χαρά είναι ένας ασφαλής και ευχάριστος τόπος παιχνιδιού για τα μικρά παιδιά και, επομένως, ιδανική επιλογή των γονιών τους γι’ αυτόν τον σκοπό. Το χωριό μας δε διαθέτει πλέον, δυστυχώς, παιδική χαρά. Η σταδιακή αχρήστευση των εγκαταστάσεων της παλιάς, που υπήρχε στην αυλή του Δημοτικού Σχολείου σήμανε και τον τερματισμό του βίου της. Τα τελευταία χρόνια έγινε αληθινή επανάσταση στον τομέα των εγκαταστάσεων και της ασφάλειας μιας παιδικής χαράς. Θα ήταν πολύ χρήσιμο και ευχάριστο να βλέπαμε ξανά στην Κυψέλη και στην Καλλονή σύγχρονες παιδικές χαρές.
13. Η διάνοιξη και η κατασκευή ενός δρόμου αποτελεί το πρώτο βήμα στην οδική σύνδεση, η συντήρησή του το άλλο. Στους περισσότερους δρόμους που βρίσκονται μέσα στο χωριό μας δεν έγινε ποτέ παρέμβαση, ακόμα κι όταν η κατασκευή τους ανάγεται σε δεκαετίες πριν. Ο δρόμος που συνδέει τον Κάτω Κάμπο με την πλατεία του χωριού κατά μήκος της άκρης προς την Γκούρα, κατασκευασμένος τη δεκαετία του ’70, με πρωτοβουλία και προσωπική εργασία των κατοίκων αυτού του τμήματος του χωριού, βρίσκεται σήμερα σε κάκιστη κατάσταση, αφού ποτέ δεν έγινε η παραμικρή συντήρησή του. Μια μεγάλη κατολίσθηση, καθιζήσεις και ρήγματα στο οδόστρωμα σε πολύ ευαίσθητα σημεία του δίπλα στον γκρεμό, βουλωμένα αυλάκια απορροής κ.λπ. συντελούν ώστε ο δρόμος να έχει καταστεί πολύ επικίνδυνος. Μηχανικοί και εργολήπτες του Δήμου πρέπει να αναλάβουν αμέσως δράση, αν θέλουμε να αποσοβηθούν δυσάρεστες καταστάσεις.
Θεωρούμε, επίσης, απαραίτητο να πραγματοποιηθεί η οδική σύνδεση του Αγίου Παντελεήμονα με τον δρόμο στα Αμπέλια, γιατί εξυπηρετεί μεγάλο μέρος των κατοίκων του Πάνω Κάμπου.
14. Τα τελευταία χρόνια ο καθαρισμός κατά μήκος του κεντρικού οδικού δικτύου αλλά και των αγροτικών δρόμων από την παράπλευρη βλάστηση, καθώς και η αποκατάσταση της βατότητας από τις διαβρώσεις και τις φθορές, όπου χρειάζεται, γίνεται συνήθως προς το τέλος του καλοκαιριού ή δε γίνεται καθόλου. Θα ήταν καλό οι εργασίες αυτές να πραγματοποιούνται εγκαίρως κατά την έναρξη της καλοκαιρινής περιόδου.
15. Η αρχαιολογική έρευνα έχει στρέψει τον τελευταίο καιρό το ενδιαφέρον της στην περιοχή των Τζουμέρκων, αφού αυτή διαθέτει ποικίλα μνημεία από τη μακραίωνη ιστορική της πορεία (βλ. Κων/να Ζήδρου, Η αρχαιολογική έρευνα επιτέλους ανακαλύπτει τα Τζουμέρκα, στο περιοδικό μας «για Χώσεψη καλά πάμε!», τεύχος 14, Απρίλιος 2016). Μια τέτοια τοποθεσία με αρχαιολογικό ενδιαφέρον είναι το Καστρί στο χωριό μας (οχυρωμένος οικισμός των Αθαμάνων). Όμως, η δυσπρόσιτη θέση της, η κακή διατήρησή της, η πυκνή βλάστηση, η κάκιστη βατότητα του δρόμου και η απουσία οποιασδήποτε σήμανσης αποτελούν μεγάλα εμπόδια για την πρόσβαση σ’ αυτή. Απλοί επισκέπτες της ή μέλη αρχαιολογικής υπηρεσίας δύσκολα μπορούν να προσεγγίσουν τη θέση. Σε λίγο ο δρόμος θα κλείσει τελείως και άλλη μια όμορφη και σημαντική τοποθεσία του χωριού μας θα μετατραπεί σε αδιαπέραστο λόγγο. Ζητούμενο αποτελεί η παρέμβαση του Δήμου και εδώ, προκειμένου να συντηρηθεί στοιχειωδώς και να διατηρηθεί ο δρόμος ανοιχτός. Θα ήταν ωραίο τα συνεργεία του να βρίσκονται καθημερινά επί το έργον, παντού στην επικράτειά του, όπου αυτό είναι αναγκαίο.
16. Στους πρόποδες των Τζουμέρκων, κοντά στο εκκλησάκι του Πατροκοσμά, απαντάται το μοναδικό, ίσως, στην Ελλάδα, δάσος απαλόκεδρου. Χρέος μας είναι να το διασώσουμε και να διασφαλίσουμε τις προϋποθέσεις να αναπτυχθεί περαιτέρω. Είναι αναγκαία η συνεργασία και η σύμπραξη των συναρμόδιων φορέων (Δήμου, Δασαρχείου), προκειμένου το δάσος αυτό να ενταχθεί στο πανευρωπαϊκό δίκτυο προστασίας Natura και να διασφαλιστεί έτσι η μακροπρόθεσμη διατήρησή του. Επιπλέον, θα μπορούσε να ζητηθεί η απελευθέρωση πόρων από το «πράσινο ταμείο» χάριν της στήριξης σχετικής με το δάσος περιβαλλοντικής δράσης.
17. Επειδή έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο μεγάλα αντικείμενα και σκουπίδια να πετάγονται εντελώς ανεύθυνα οπουδήποτε – δίπλα στον δρόμο, στο δάσος, σε γκρεμούς και λαγκάδια – καλό θα ήταν ο Δήμος να ενημερώσει όλους τους δημότες ότι υπάρχει η δυνατότητα άμεσης μεταφοράς και αχρήστευσης μεγάλων αντικειμένων από αρμόδια υπηρεσία του, μετά από επικοινωνία με τον Πρόεδρο της Τοπικής Κοινότητας ή τον Δήμο. Σημαντικότερο, όμως, είναι να γίνει συνείδηση σε όλους μας ότι η προστασία του περιβάλλοντος και ο σεβασμός στη φύση είναι προσωπική υπόθεση του καθενός και δεν πρέπει να επαφίεται αποκλειστικά στους θεσμούς.
Β. Η διάσωση – ανάδειξη και η δημιουργία πολιτιστικών μνημείων
1. Το Μοναστήρι της Ευαγγελίστριας είναι το σημαντικότερο μνημείο του χωριού μας, άμεσα συνδεδεμένο με την ιστορία του. Αν και υπεύθυνη γι’ αυτό είναι η αρμόδια Εφορία Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, θεωρούμε ότι χρήζει συντήρησης το ίδιο και καθαρισμού ο περιβάλλων χώρος. Δε χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να διαπιστώσει την κακή κατάσταση των τοιχογραφιών και τον πιθανό κίνδυνο που αυτές διατρέχουν από το μάλλον παραμελημένο κτίριο (τοιχοποιία, στέγη). Ίσως είναι καλό αρμόδια υπηρεσία του Δήμου να εκθέτει και να επικαιροποιεί τις σχετικές ανάγκες των (λίγων) σωζόμενων σημαντικών μνημείων της περιοχής στις υπεύθυνες γι’ αυτά υπηρεσίες. Ο δρόμος πρόσβασης στο μνημείο ήδη από την παράκαμψη και καθ’ όλο το μήκος του είναι πολύ δύσβατος. Μόνο με όχημα εκτός δρόμου είναι δυνατό να φθάσει κανείς στον χώρο του Μοναστηριού. Τμήματα της παράκαμψης με ιδιαίτερα μεγάλη ανωφέρεια χρειάζονται επαναχάραξη. Ας σημειωθεί ότι ο αγροτικός αυτός δρόμος εξυπηρετεί και συνοικισμό του χωριού μας αλλά και κατοίκους του που διατηρούν αγροτικές εκτάσεις και κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις στην περιοχή.
2. Τα κτίρια των Σχολείων, τόσο του μη λειτουργούντος πια στον Άγιο Γεώργιο όσο και το κεντρικό στο χωριό, χρειάζονται το μεν πρώτο άμεση παρέμβαση, προκειμένου να μην υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά και το δεύτερο έργα βασικής συντήρησης. Το εγκαταλελειμμένο και αφημένο πια σήμερα στη μοίρα του κτίριο του Σχολείου στον Άγιο Γεώργιο (χαρακτηριστικό δείγμα σχολικής αρχιτεκτονικής του β΄ μισού του προηγούμενου αιώνα) φιλοξένησε μεγάλο μέρος συγχωριανών μας που γαλουχήθηκαν εκεί πνευματικά και πολλοί απ’ αυτούς διέπρεψαν στα γράμματα και τις επιστήμες. Αυτός ο ρόλος του είναι αρκετός για να διασωθεί. Το κτίριο είναι ενδεδειγμένο για τη φιλοξενία ποικίλων πολιτιστικών δραστηριοτήτων και θα αποτελούσε – αποκατεστημένο – κτιριακή υποδομή γενικότερα ποικίλης χρήσης για το χωριό μας.
3. Το όμορφο πετρόκτιστο κτίριο του πρώην Κοινοτικού Γραφείου στην πλατεία του χωριού, κτισμένο με ισοδομικές, εναλλασσόμενες χρωματικά γκρίζες και λευκές, άριστα πελεκημένες πέτρες, από εξαιρετικούς Χωσεψίτες μαστόρους, προτείνουμε να ανακαινισθεί εσωτερικά και να συντηρηθεί, προκειμένου το ισόγειο να αξιοποιηθεί για διάφορους σκοπούς (π.χ. ως χώρος περιοδικών εκθέσεων, ως Μουσείο της πρώην Κοινότητας, με μόνιμη ιστορική έκθεση για τους διατελέσαντες προέδρους και γραμματείς ή υπηρετήσαντες στο χωριό ιερείς, δασκάλους, γιατρούς, ταχυδρόμους, υδρονομείς κ.λπ., για εκτελεσθέντα έργα, π.χ. εκκλησίες, δρόμους, γεφύρια, μύλους, αυλάκια, την ηλεκτροδότηση, την υδροδότηση κ.λπ., για αντικείμενα που εξυπηρέτησαν τη ζωή των κατοίκων του παλιότερα ή πρόσφατα, π.χ. το μεγάλο κοινοτικό ραδιόφωνο κ.λπ.). Το αρχείο της Κοινότητας, μέρος και αυτό της ιστορίας του χωριού μας, θα μπορούσε, ίσως, να μεταφερθεί στο υπόγειο του κτιρίου.
4. Η ανάδειξη της τοπικής ιστορίας και του ιδιαίτερου πολιτισμού της περιοχής μας δεν αποτελεί πολυτέλεια αλλά είναι μια πολύ σημαντική υπόθεση για το παρόν και το μέλλον του τόπου μας. Θεωρούμε, λοιπόν, επιβεβλημένο, ιστορικές μορφές και προσωπικότητες της νεότερης και της σύγχρονης εποχής να τιμηθούν με μνημεία και να αναδειχθεί το έργο τους. Για τον λόγο αυτό προτείνουμε την τοποθέτηση προτομών στην πλατεία του χωριού μας, των άξιων τέκνων του, των οπλαρχηγών Κουτελιδαίων και του Κώστα Μπαλάφα, κορυφαίου φωτογράφου της νεότερης Ελλάδας.
5. Σταθερή επιδίωξή μας υπήρξε η δημιουργία Μουσείου Κώστα Μπαλάφα στο κέντρο του χωριού μας, που θα στεγάζει, κατά τρόπο μόνιμο, φωτογραφικό και άλλο υλικό. Ο χώρος που διατέθηκε γι’ αυτόν τον σκοπό, η μεγάλη αίθουσα κάτω από την πλατεία, πρέπει να μονωθεί αποτελεσματικά και να διαμορφωθεί κατάλληλα, για να φιλοξενήσει με ασφάλεια τα μοναδικά έργα του μεγάλου φωτογράφου.
6. Τέλος, κρίνουμε επιβεβλημένη τη συντήρηση – ανακαίνιση του αποκαλούμενου «Βακούφικου» μύλου στη Γκούρα, δείγμα χαρακτηριστικό της αρχιτεκτονικής αλλά και της μηχανικής των νερόμυλων στην ευρύτερη περιοχή. Η λειτουργία του ως Μουσείου Υδροκίνησης θα καταδείκνυε αυτές τις όψεις με τρόπο εναργή. Η ποιότητα και το μέγεθος του κτίσματος, σε σχέση με τη μοναδική θέση του εν μέσω πλατανιά, το καθιστούν μοναδικό χώρο περιήγησης και αναψυχής και ταυτόχρονα σπουδής όψεων του καθημερινού πολιτισμού της περιοχής μας σχετικά πρόσφατων εποχών.
Ο νερόμυλος της γέφυρας στη θέση «Κλίτσες» Καλλονής, μολονότι συντηρήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού πριν από χρόνια, παραμένει μη προσβάσιμος στον επισκέπτη.
